ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಶೀತಗೃಹ: ಪ್ರಯೋಜನಗಳು, ಸರ್ಕಾರದ ಅನುದಾನಗಳು ಮತ್ತು ಅರ್ಜಿ ಸಲ್ಲಿಸುವ ವಿಧಾನ

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಶೀತಗೃಹ ಎಂದರೇನು?
ಶೀತಗೃಹವು ಹಣ್ಣುಗಳು, ತರಕಾರಿಗಳು, ಹಾಲಿನ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು, ಮಾಂಸ, ಮತ್ತು ಸಮುದ್ರ ಆಹಾರವನ್ನು ಶೀತದಲ್ಲಿ ಶೇಖರಿಸುವ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಾಗಿದೆ. ಈ ಶೀತಗೃಹಗಳಲ್ಲಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ತಾಪಮಾನ ಮತ್ತು ಆರ್ದ್ರತೆ ಮಟ್ಟಗಳನ್ನು ನಿರ್ವಹಿಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಇದರಿಂದ ಆಹಾರದ ಗುಣಮಟ್ಟ ಮತ್ತು ತಾಜಾತನವನ್ನು ದೀರ್ಘಕಾಲ ಕಾಯ್ದುಕೊಳ್ಳಬಹುದು.

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಶೀತಗೃಹದ ಮಹತ್ವ ಏನು?

ಭಾರತವು ಹಣ್ಣು ಮತ್ತು ತರಕಾರಿಗಳ 2ನೇ ಅತಿದೊಡ್ಡ ಉತ್ಪಾದಕ ದೇಶ. ಆದರೂ, ಅಪ್ರಮಾಣಿತ ಶೇಖರಣಾ ವ್ಯವಸ್ಥೆಯಿಂದಾಗಿ ಅನೇಕ perishables (ನಾಶವಾಗುವ) ನಷ್ಟವಾಗುತ್ತವೆ.
ಶೀತಗೃಹದ ಪ್ರಮುಖ ಮಹತ್ವ:

• ನಷ್ಟ ತಡೆ: ಹಾಳಾಗುವ ಆಹಾರವನ್ನು ಸಂರಕ್ಷಣೆ ಮಾಡುವ ಮೂಲಕ ನಷ್ಟವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.
• ಅಪ್ಪಟ ಜೀವನ: ಉತ್ತಮ ಮಾರುಕಟ್ಟೆ ಬೆಲೆಯ ಸಂದರ್ಭದವರೆಗೆ ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಶೇಖರಿಸಬಹುದು.
• ರಫ್ತು ಸಾಮರ್ಥ್ಯ: ಗುಣಮಟ್ಟ ಕಾಪಾಡುವುದರಿಂದ ಅಂತರರಾಷ್ಟ್ರೀಯ ಮಾರುಕಟ್ಟೆಯಲ್ಲಿ ಭಾರತೀಯ ಉತ್ಪನ್ನಗಳು ಸ್ಪರ್ಧಾತ್ಮಕವಾಗುತ್ತವೆ.
• ಆಹಾರ ಭದ್ರತೆ: ಹಾರ್ವೆಸ್ಟ್ ನಂತರದ ನಷ್ಟವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುತ್ತದೆ.

ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಶೀತಗೃಹಗಳ ಪ್ರಕಾರಗಳು

1. Bulk Cold Stores: ದೊಡ್ಡ ಪ್ರಮಾಣದ ಶೇಖರಣೆಗೆ (ಉದಾಹರಣೆ: ಬಟಾಟೆ, ಈರುಳ್ಳಿ).
2. Multipurpose Cold Stores: ವಿವಿಧ ತಾಪಮಾನ ಅಗತ್ಯಗಳಿರುವ ಉತ್ಪನ್ನಗಳ ಶೇಖರಣೆ.
3. Frozen Food Storage: ಮಾಂಸ, ಸಮುದ್ರ ಆಹಾರ, ಮತ್ತು ಹಿಮಗೊಂಡ ತರಕಾರಿಗಳಿಗೆ.
4. Controlled Atmosphere (CA) Storage: ಆಮ್ಲಜನಕ ಮತ್ತು ಕಾರ್ಬನ್ ಡೈಆಕ್ಸೈಡ್ ಮಟ್ಟವನ್ನು ನಿಯಂತ್ರಿಸಲು (ಉದಾ: ಸೇಬು).
5. Pre-Cooling Units: ನವೀನ ಹಾರ್ವೆಸ್ಟ್ ಮಾಡಿದ ಉತ್ಪನ್ನವನ್ನು ತಕ್ಷಣ ತಂಪಾಗಿಸುವ ಘಟಕಗಳು.

ಶೀತಗೃಹದ ಪ್ರಯೋಜನಗಳು

1. ಹಾರ್ವೆಸ್ಟ್ ನಂತರ ನಷ್ಟ ಕಡಿಮೆ:
   • ಶೀತಗೃಹವು ಸೂಕ್ತ ಶೀತನಿಯನ್ನು ಒದಗಿಸುವ ಮೂಲಕ ಹಾಳಾಗುವುದನ್ನು ತಡೆದು ರೈತರಿಗೆ ಹಣಕಾಸಿನ ನಷ್ಟವನ್ನು ತಪ್ಪಿಸುತ್ತದೆ.
2. ಬೆಲೆ ಲಾಭ:
   • ಉತ್ಪನ್ನಗಳನ್ನು ಉತ್ತಮ ಬೆಲೆ ಸಂದರ್ಭದಲ್ಲಿ ಮಾರಾಟ ಮಾಡಬಹುದು.
   • ಹಾರ್ವೆಸ್ಟ್ ನಂತರ ತಕ್ಷಣದ ಮಾರಾಟದ ತುರ್ತು ಅಗತ್ಯವಿಲ್ಲ.
3. ರಫ್ತು ಅವಕಾಶಗಳು:
   • ಶೀತಗೃಹದಿಂದ ಆಂತರಿಕ ಗುಣಮಟ್ಟ ಮತ್ತು ಸುರಕ್ಷತಾ ಮಾನದಂಡಗಳನ್ನು ಪೂರೈಸಬಹುದು.
4. ವರ್ಷಪೂರ್ತಿ ಲಭ್ಯತೆ:
   • ಸೀಸನ್ ಅನ್ನು ಮೀರಿ ಹಣ್ಣು, ತರಕಾರಿಗಳನ್ನು ಲಭ್ಯವಾಗಿಸುವುದು.
5. ಆಹಾರ ಸುರಕ್ಷತೆ:
   • ಹೈಜೀನ್ ಕಾಪಾಡುವ ಮೂಲಕ ಮಾಂಸ, ಹಾಲು ಮತ್ತು ಸಮುದ್ರ ಆಹಾರದ ಸುರಕ್ಷತೆಯನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುತ್ತದೆ.
6. ವೈವಿಧ್ಯಮಯ ಕೃಷಿ:
   • ಹೆಚ್ಚಿನ ಮೌಲ್ಯದ ಬೆಳೆಗಳನ್ನು ಬೆಳೆಯಲು ರೈತರಿಗೆ ಉತ್ತೇಜನ.

ಸರ್ಕಾರದ ಶೀತಗೃಹ ಅನುದಾನ ಯೋಜನೆಗಳು

1. NABARD ಶೀತಗೃಹ ಸಬ್ಸಿಡಿ:
   • ಯೋಜನೆ: Agricultural Marketing Infrastructure (AMI).
   • ಅನುದಾನ: ಯೋಜನೆ ವೆಚ್ಚದ 25% ರಿಂದ 33% ವರೆಗೆ.
2. National Horticulture Board (NHB) ಸಬ್ಸಿಡಿ:
   • ಅರ್ಹತೆ: ಹಾರ್ಟಿಕಲ್ಚರ್ ಸಂಬಂಧಿತ ಶೀತಗೃಹ ಯೋಜನೆಗಳಿಗೆ.
   • ಅನುದಾನ: 35% ರಿಂದ 50% ವರೆಗೆ.
3. Pradhan Mantri Kisan SAMPADA Yojana:
   • ಉದ್ದೇಶ: ಆಹಾರ ಸಂಸ್ಕರಣಾ ಮತ್ತು ಹಾರ್ವೆಸ್ಟ್ ನಂತರ ನಷ್ಟವನ್ನು ಕಡಿಮೆ ಮಾಡುವುದು.
4. ರಾಜ್ಯ ಸರ್ಕಾರದ ಅನುದಾನಗಳು:
   • ಪ್ರತಿ ರಾಜ್ಯದ ಕೃಷಿ ಇಲಾಖೆಯಿಂದ ಹೆಚ್ಚಿನ ಮಾಹಿತಿಯನ್ನು ಪಡೆಯಬಹುದು.

ಶೀತಗೃಹ ಸಬ್ಸಿಡಿಗೆ ಅರ್ಹತಾ ಮಾನದಂಡಗಳು

• ಅರ್ಜಿದಾರರು: ರೈತರು, FPOs, ಉದ್ಯಮಿಗಳು, ಸಹಕಾರ ಸಂಘಗಳು.
• ಯೋಜನೆ ವರದಿ: ಹೂಡಿಕೆ ವೆಚ್ಚ, ತಾಂತ್ರಿಕ ವಿವರ, ಹಣಕಾಸು ಯೋಜನೆ.
• ಜಾಗ ಮಾಲಿಕತ್ವ: ಜಮೀನು ಪಟ್ಟಿ ಅಥವಾ ಇಜಾರಾ ಒಪ್ಪಂದ.

ಶೀತಗೃಹ ಸಬ್ಸಿಡಿಗೆ ಅರ್ಜಿ ಸಲ್ಲಿಸುವ ವಿಧಾನ

1. ಯೋಜನೆ ವರದಿ ತಯಾರಿಸಿ (DPR): ವೆಚ್ಚ, ತಾಂತ್ರಿಕ ವಿವರ, ಹಣಕಾಸಿನ ಪ್ರಾಕಳನೆ.
2. ಅರ್ಜಿಯನ್ನು ಸಲ್ಲಿಸಿ: NABARD ಅಥವಾ NHB ಆನ್‌ಲೈನ್ ಪೋರ್ಟಲ್ ಮೂಲಕ.
3. ಮೌಲ್ಯಮಾಪನ: ಅರ್ಜಿಯ ತಾಂತ್ರಿಕ ಮತ್ತು ಹಣಕಾಸು ಪರಿಶೀಲನೆ.
4. ಅನುಮೋದನೆ: ಒಪ್ಪಿಗೆಯಾದ ನಂತರ, ಅನುದಾನ ನೀಡಲಾಗುತ್ತದೆ.
5. ಅಮಲು: ಯೋಜನೆ ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿ.
6. ಅನುದಾನ ಬಿಡುಗಡೆ: ಪರಿಶೀಲನೆ ನಂತರ ಅನುದಾನ ಬಿಡುಗಡೆ.

ಶೀತಗೃಹದಲ್ಲಿ ಎದುರಾಗುವ ಸವಾಲುಗಳು

• ಮೂಡಿಬಂಡವಾಳ: ಪ್ರಾರಂಭದಲ್ಲಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ವೆಚ್ಚ.
• ಬಿಜಲೀ ವೆಚ್ಚ: ಗ್ರಾಮೀಣ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಶೀತಗೃಹದ ಕಾರ್ಯಾಚರಣೆಗೆ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಿದ್ಯುತ್ ವೆಚ್ಚ.
• ಅರಿವು ಕೊರತೆ: ರೈತರಿಗೆ ಶೀತಗೃಹ ಮತ್ತು ಸಬ್ಸಿಡಿಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಮಾಹಿತಿ ಕೊರತೆ.